ΣΟΥΜΑΡΙΣΤΑ 62
(Αλιεύοντας στο τοπίο, από δω κι από ‘κει…)
• Για άλλη μια φορά ο αειθαλής ποιητής-συγγραφέας Ντίνος Χριστιανόπουλος, από το δικό του μετερίζι αναφώνησε: «Δεν έχω ανάγκη τα βραβεία σας» Το ‘πε και άρχισε το διαδίκτυο να βουίζει από θέσεις και αντιθέσεις γύρω από το ερώτημα: «Να δεχόμαστε τα κρατικά βραβεία ή να τα πετάμε στο καλάθι των αχρήστων;»
• Δεν έχω καμία διάθεση να τοποθετήσω στο εδώλιο τον ποιητή. Ο ίδιος δείχνει ότι δεν τον αφορούν κριτικές και «κοινωνικές υποχρεώσεις» και «δεν είναι πρέπον» κλπ. Ανεξάρτητος και αδούλωτος από γεννησιμιού του, γράφει συχνότατα στα παλαιότερα των υποδημάτων του τους νοικοκυραίους και τους μικροαστούς που επιχειρούν να του προσδώσουν ιδιότητες με τις οποίες ο ίδιος είναι αντίθετος.
• Επαναλαμβάνω πως το θέμα της άρνησης κρατικών βραβείων δεν αφορά μόνο στον Χριστιανόπουλο, αλλά σε ολόκληρη την ιδεολογία εναντίωσης να μας βραβεύει το Σύστημα˙ εκείνο το οποίο φρόντισε πριν, να μας κάνει τη ζωή μαρτύριο, με τις ληστρικές φορολογίες, τις περικοπές, τις περιθωριοποιήσεις, τους κοινωνικούς αποκλεισμούς, την υποβάθμιση της καθημερινότητας, την γελοιότητα της πολιτικής και του κομματισμού, τον άκρατο λαϊκισμό που παρήγαγε ο αριστεροδεξιός κομματισμός, τον κατακερματισμό, την εκσυγχρονιστική σύγχυση του πολιτισμού και μύρια όσα άλλα…
• Η άρνηση του Χριστιανόπουλου λοιπόν, θέτει ένα μέγα πρόβλημα, όσο η κοινωνία μας βολοδέρνει μέσα σε μια ευρείας κλίμακας αναξιοπρέπεια γύρω από τους κρατικούς θεσμούς, που λειτουργούν ενώ εκπροσωπούν τη ραγδαία φθορά του επίσημου πνευματικού εθνικού μας γίγνεσθαι, υπολειτουργούν, ή κρύβονται από τη δημόσια θέα, αφού αδυνατούν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων σε εποχές που θαρρείς και δηλώνουν πως τίποτε δεν θα μείνει όρθιο!
• Διαθέτοντας λοιπόν ένα ανάλγητο κράτος, έναν κρατικό μηχανισμό που εκ των υστέρων τρέχει τώρα σαν τον Βέγγο να «σώσει τη χώρα» (που δεν σώζεται), μια πολιτική νομενκλατούρα που φρόντισε απλώς να λαδώσει το αντεράκι της, αδιαφορώντας παντελώς για τον ενεργό καθημερινά πολιτισμό, καθώς και τους ανθρώπους του (μουσικούς δημιουργούς-ποιητές-λογοτέχνες-ηθοποιούς-εικαστικούς-στοχαστές κ.α.), τη δεινοπαθούσα Εκπαίδευση, κλπ. Από ποια θέση η ίδια αυτή πολιτεία αναλαμβάνει να βραβεύσει;
• Όντως, πολλές φορές, οι βραβεύσεις από κρατικούς φορείς, φαίνονται ως σχήμα οξύμωρο, σε μια εποχή που οι σχέσεις πολίτη και κράτους μοιάζουν με σύνδεση θύτη – θύματος! Να αναλαμβάνει δηλαδή ο θύτης να επιβραβεύει το θύμα…
• Κάτι τέτοιες σκέψεις έκανα με αφορμή την άρνηση του Χριστιανόπουλου να δεχτεί το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, εν έτη 2012.
• Αμέσως σκέφτηκα πως το θέμα έχει προεκτάσεις τέτοιες που θα μας πάει μακριά, εκεί όπου η λογική μπερδεύεται με το συναίσθημα…
• Εκεί όπου αρχίζουν οι άμυνες και η επεξεργασία τής διαιώνισης τού είδους. Υπάρχουν και οι άλλοι. Εκείνοι (οι περισσότεροι) που θεωρούν πως τα βραβεία είναι επιβράβευση έργου, κι ας προέρχονται –τις περισσότερες φορές-από φορείς συντηρητικούς και από ηγεσίες που εκμεταλλεύονται τον πολίτη.
• Άρνηση; να είναι άραγε η μόνη λογική που θα πρέπει να σεβαστούμε;
• Το αποτέλεσμα μιας πάγιας άρνησης σε όλα και στα πάντα, τι αποτέλεσμα μπορεί να επιφέρει; Πώς μπορούν να λειτουργούν οι Τέχνες όταν δεν επιβραβεύονται; τι μορφή μπορεί να έχει ένα κράτος όταν οι πολίτες του (ή οι πνευματικοί του ταγοί) κόβουν μεταξύ τους κάθε γέφυρα, κάθε επικοινωνία, κάθε σχέση;
• Ομολογώ πως μου μοιάζει με τις συνήθεις ακροαριστερές θεωρίες περί απόλυτης ρήξης με το «σάπιο κατεστημένο» και με την «αμετανόητη πλουτοκρατία»…
• Ίσως μεγάλωσα τόσο, που δεν έχω καμία διάθεση πια να αντιπαραβάλλω επιχειρήματα σε ώτα μη ακουόντων, ώστε να υπερασπιστώ σκέψεις για μένα αυτονόητες.
• Νιώθω και τις δυο πλευρές να ‘χουν δίκιο.
• Όχι στα βραβεία! Ναι στα βραβεία!
• Δεν υπάρχει μέση λύση ώστε να έχουμε καλές σχέσεις και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ…
• Ο ογδονταδυάχρονος αρνητής των κρατικών βραβείων υποστηρίζει πως:
• «Παίρνω βραβείο σημαίνει παραδέχομαι πνευματικά αφεντικά-και κάποτε θα πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από τη ζωή μας»
• Ομολογώ πως τέτοια αποφθέγματα τα άκουγα από πιτσιρικάς και συνεχίζω να τα τοποθετώ στη σφαίρα της γραφικότητας, γιατί νομίζω πως τα «πνευματικά αφεντικά» είναι κάτι που έχει σχέση με τις δικές μας αντοχές σε μια κοινωνία που οι ταξικές δομές και η λειτουργία της οικονομίας έχουν φτιάξει από πολύ-πολύ παλιά έναν κόσμο με ριζωμένες παραδόσεις που αμετακίνητα θαρρείς και πορεύεται σε δρόμους που μάταια (;) προσπαθεί να αλλάξει.
• Αυτή η φράση τού Χριστιανόπουλου«κάποτε θα πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από τη ζωή μας» μου ακούγεται ως σαθρή κουβέντα που αρμόζει σε φοιτητικές συνελεύσεις των πανεπιστημιακών αμφιθεάτρων και όχι για υπεράσπιση μιας άρνησης σε ένα κρατικό βραβείο, που καλά κάνει και δεν το δέχεται η συνείδησή του…
• Από την άλλη, υπάρχει και ο κόσμος που απολαμβάνει μια τέτοια κρατική βράβευση. Ποιητές, συγγραφείς, λογοτέχνες, σκηνοθέτες θεάτρου, κινηματογράφου, επιστήμονες, ακαδημαϊκοί, μουσικοί κλπ. Ένας ολόκληρος κόσμος που αναζητάει την αναγνώριση από την ίδια του τη χώρα. Από το υπουργείο, την Ακαδημία, το Πανεπιστήμιο, τις πινακοθήκες, τις βιβλιοθήκες, τους χορηγούς πολιτισμού…
• Έχω καταφέρει να μην υποψιάζομαι την κάθε σκιά και δεν κάθομαι να περιμένω να ακούσω τον ανεπαίσθητο ήχο που κάνει το φυτό όταν μεγαλώνει… Το ότι το Σύστημα περιέχει τους κινδύνους του, το γνωρίζω κι εγώ μαζί με τους υπόλοιπους συνανθρώπους μου.
• Μη με ρωτήσετε αν συμφωνώ ή όχι με τον Χριστιανόπουλο. Τι σημασία έχει η δική μου συναίνεση; την άρνηση ή την αποδοχή, ας την διαχειριστεί ο καθείς, με τις δικές του τις δυνάμεις και την ιδεολογική τοποθέτηση μέσα στον χρόνο και σε ό,τι τον περιβάλλει…
Νότης Μαυρουδής
(30/1/2012)
Σχόλια του Νότη Μαυρουδή 
Εξαιρετικό άρθρο! Όσον αφορά τον Χριστιανόπουλο, δικό του θέμα η αποδοχή ή η άρνηση ενός τέτοιου βραβείου. Τίθεται όμως ένα θέμα όταν συμπεριφέρεται ανάγωγα και εκτοξεύει σε μια κυρία ατάκες γυμνασιακού επιπέδου από τηλεόρασης, του τύπου «νάστε καυλά». Ε όσο νάναι, ο ίδιος υπονομεύει την δική του – όποια τέλος πάντων – σοβαρότητα και αισθητική. Ευχαριστώ δεν θα πάρω…
συμφωνώ
Δεν είχα σκοπό να γράψω μιας και με καλύψατε εξ ολοκλήρου κ.Μαυρουδή .Σας το είπα και την προηγούμενη φορά που είχα αφήσει σχόλιο στο ιστολόγιο τούτο ,το παν είναι η διακριτικότητα και όχι τόσο το έργο πνευματικών ταγών .Το έργο και ειδικότερα στην λογοτεχνία είναι κάτι που εκ των πραγμάτων βρίσκεται στη σφαίρα ενός άκρατου υποκειμενισμού .Θεωρώ μεγάλο κριτικό τον Ν.Χριστιανόπουλο ,θεωρώ πως υπηρετεί την ποίηση με απαράμιλλο θάρρος (της γνώμης του )και πολύ μακριά από το εμπορικό κοινωνικό κατεστημένο . Το αναφέρω αυτό για να καταστήσω σαφές ότι κατά την δική μου υποκειμενική σκοπιά είναι ένας πολύ σημαντικός άνθρωπος που πρόσφερε στον τομέα του . Τα βραβεία είναι η αναγνώριση της κοινωνίας –πολιτείας στο πρόσωπο ενός καταξιωμένου ανθρώπου .Πως όμως ένας άνθρωπος που το 1977 γράφει μανιφέστο κατά των βραβείων ,κατά των μέσων μαζικής ενημέρωσης κατά του συστήματος κατά ακόμα και του εγωκεντρισμού που μας διακατέχει μπορεί να δεχτεί ένα τέτοιο βραβείο ?Δεν θα είναι αυτομάτως μια καταπάτηση των αρχών που τον διέπουν? Δεν αντιλέγω μπορούσε να το πάρει και να τελείωνε το όλο θέμα χωρίς να πάρουμε καν χαμπάρι ότι δόθηκε το εν λόγω κρατικό βραβείο .Για την ιστορία να πούμε ότι και πέρσι ο Χριστιανόπουλος ήταν να λάβει το βραβείο ,το οποίο αρνήθηκε για τους ίδιους λόγους όταν του το ανακοίνωσε η επιτροπή .Ποιός όμως σχολίασε αυτό το γεγονός πέρσι …Κανείς …για τον απλούστατο λόγο ότι έγιναν όλα με μια διακριτικότητα .Του προτάθηκε –αρνήθηκε –τελείωσε η ιστορία .Φέτος η επιτροπή ανακοίνωσε την βράβευση χωρίς να ειδοποιήσει έγκαιρα τον ποιητή .Τα υπόλοιπα τα είδαμε στην τηλεόραση τα ακούσαμε στο ραδιόφωνο και τα διαβάσαμε στις εφημερίδες .Δεν ξέρω αν επιτρέπετε τον διάλογο μεταξύ σχολιαστών πάντως θα ήθελα να τοποθετηθώ πάνω σε δύο πραγματάκια ακόμα .Πρώτα πρώτα να πω πως θεωρώ πολύ σωστή τη στάση του Χριστιανόπουλου απέναντι στην Κα.Τσαπανίδου ,κατέστησε σαφές ότι αν δεν βγάζει κάποιος εντίμως το ψωμί του απέχει πολύ από τον ίδιο .Που το ατόπημα ?Τέλος μιας και αναφέρθηκε από τον προηγούμενο σχολιαστή ότι : ο ίδιος υπονομεύει την δική του – όποια τέλος πάντων – σοβαρότητα και αισθητική .Η ποίηση του Χριστιανόπουλου είναι μια ποίηση που έχει απενοχοποιήσει λέξεις . Το καυλά –αντί του καλά ας πούμε .Η πολιτεία λοιπόν σοκάρεται από την λέξη τη στιγμή που τον βραβεύουν για το έργο του ? Ή μήπως τα κανάλια δεν ήξεραν τον χαρακτήρα του Χριστιανόπουλου (ένας άνθρωπος που δεν μασά τα λόγια του ,που ότι έχει να πει τα λέει χωρίς περιστροφές και μασημένες κουβέντες )?
Αγαπητέ Διαμαντή,
χαίρομαι να διαβάζω την καλή σου γραφή και τις σκέψεις σου.
Αποφεύγω να επεκταθώ στο θέμα του Χριστιανόπουλου γύρω από το πρόσωπό του διότι απλώς, θα μπλέξω…
Γιαυτό, θεωρώ πως τα πρόσωπα μάς δείνουν την ευκαιρία για να δούμε το τι υπάρχει μέσα και γύρω απ’ αυτά. Οι αντιφάσεις του συγκεκριμένου ποιητή δεν είναι το θέμα μας. Το θέμα είναι ουσιαστικά οι σχέσεις κράτους-πολίτη και πιο συγκεκριμένα, σχέσεις κρατικού πολιτισμού με τους πνευματικούς ανθρώπους και κάτι τέτοιο κοινώς ομολογουμένως, κάνει…τζιζζζζ!!!
Σ’ ευχαριστώ που με διαβάζεις.
Νότης Μαυρουδής
Όταν κάποιος καλλιτέχνης/επιστήμονας/ό,τι άλλο αποδέχεται και χαίρεται ένα κρατικό βραβείο από ένα κράτος του οποίου τα ατοπήματα γνωρίζει και έχοντας μάθει να ζει με τα έντερα του ανακατωμένα σε καθημερινή και πολύχρονη βάση, τότε δύο τεινά συμβαίνουν κατά τη γνώμη μου. Είτε δρα υποκριτικά (άσχετα αν το αντιλαμβάνεται ή οχι), είτε υπάρχει μέσα του ακόμα μια μικρή φλογίτσα ελπίδας για το τι είναι, τι αντιπροσωπεύει και τι μπορεί να πετύχει αυτό το κράτος. Για τον κ. Χριστιανόπουλο λοιπόν, είναι φανερό ότι υποκριτής δεν είναι, αλλά φαίνεται ότι έχει σβήσει μέσα του για τα καλά η όποια ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο με τις παρούσες συνθήκες.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη το ζήτημα έχει ως εξής: Η αναγνώριση του δημιουργικού έργου είναι πάντοτε ζητούμενο από τον δημιουργό, απ’ όπου κι αν προέρχεται, τα άλλα είναι υποκριτικά. Από κει και πέρα, αν η αναγνώριση γίνεται από κάποιον φορέα με τα πεπραγμένα του οποίου δεν συμφωνείς, μπορείς πάρα πολύ απλά να τον καταγγείλεις είτε αποδεχόμενος είτε όχι τη βράβευση. Καμιά δέσμευση δεν αναλαμβάνεις ούτε στη μια ούτε στην άλλη περίπτωση, κανένα αφεντικό δεν σου κάθεται στο κεφάλι. Τα υπόλοιπα είναι συμπλεγματικές ανασφάλειες.
Αγαπητέ Γιώργο Μπαρμπέρη,
κρατάω τη φράση σου: «κανένα αφεντικό δεν σου κάθεται στο κεφάλι», χωράει πολλή συζήτηση και έχει να κάνει με μια πολύ παλιά ιστορία των ανθρώπων…
Συγχρόνως, η άλλη σου: «Η αναγνώριση του δημιουργικού έργου είναι πάντοτε ζητούμενο από τον δημιουργό», θεωρώ πως είναι η πεμπτουσία της δημιουργίας.
Βρίσκω τις σκέψεις σου έτοιμες να ανοίγουν θέματα φλέγοντα…
φιλικά,
Νότης Μαυρουδής
Πολύ φιλοσοφία περί του ζητήματος και με το συμπάθειο η άποψη. Τα βραβεία, όπως όλα τα πράγματα, ξεκίνησαν υπολογιστικά, χαρωπά και μ’ ένα κάρο γνήσια «ζήτω. Το πως εξελίχθηκαν είναι άποψη ιδιαίτερη τη καθενός μας. Κατά τον τύπο που βρίσκεται κατσικωμένος στην Επιτροπή Αξιολόγησης είναι άγια και καλά κάνουν και υπάρχουν. Για τον Χριστιανόπουλο είναι «εργαλεία του διαβόλου» και δεν θέλει να τα ξέρει. Και γω πιστεύω στην αγιότητα των ραδικιών. Ο καθείς με ό,τι τον κάνει ευτυχισμένο (αρκεί να μην προσπαθήσει να μου επιβάλει ως τα μπρόκολα). Τώρα, τα βραβεία είναι και κάτι ακόμη που δεν αναφέρθηκε. Η ανάγκη του συνόλου να αναγνωρίσει ότι παράγει το οτιδήποτε βραβεύεται. Και, κατά συνέπεια, να το εκμεταλευτεί, είτε οικονομικά είτε πολιτιστικά είτε εθνικά, είτε όπως βολεύεται κατά περίσταση. Ουσιαστικά, μια βράβευση, γεμίζει τη δεξαμενή των «ποιοτικών» που μια χώρα ή μια κατηγορία πολιτών ή ένα σύστημα αν θέλετε, χρειάζεται ως σημείο αναφοράς. Βραβεύω, άρα υπάρχουν υποψήφιοι, άρα μέσω του βραβείου ίσως υπάρξει ευγενής (ή αγενής) άμιλλα και κονομήσουμε κι άλλους. Στην τελική, ένα κάρο άσχετοι μάθαν τον Ελύτη μέσα από ένα Νόμπελ. Και το ότι ο σκυλάς του μαγαζιού στο 16 χλμ Αθηνών-Λαμίας, πήγε και είδε Θεοδωράκη και «Άξιον Εστί» στο Ηρώδειο, έτσι για να δει τι είναι τέλος πάντων αυτός που σκούζουν τόσοι … ε, καλά κάνουν και υπάρχουν, έστω για χάρη του ενός που θα αγοράσει ένα βιβλιαράκι του Χριστιανόπουλου από περιέργεια ή ένα cd του Μαυρουδή γιατί ο «Χαμένος Ανθυπολοχαγός» της Αλβανίας με μουσική του είναι ευκολότερο ειδος για να εντυπωσιάσει την «ψαγμένη» γκόμενα.
Ουφ, σας έπρηξα 🙂
Δεν μας «έπρηξες» αγαπητέ φίλε,
απλώς δεν έχω καταλάβει τόσο πολλά πράγματα που γράφεις σε τόσο μικρό χώρο. Για βραβεία, για «αγιότητες των ραδικιών» και για εντυπωσιασμούς μιας «ψαγμένης γκόμενας»!
Σου ομολογώ πως δυσκολεύομαι να αντιληφθώ το τι θέλει να πει ο ποιητής, παρ’ όλο που στα γραφόμενά σου υπάρχουν ψήγματα ρεαλισμού πάνω στο θέμα που καταπιάστηκα και-γνωρίζω- πως «καίει». Με αυτή την έννοια, δυσκολεύομαι να πάρω μέρος στον διάλογο, εκτός αν μου δώσεις μια δεύτερη ευκαιρία…
Νότης Μαυρουδής